شاخص ترس و طمع چیست؟

هر زمان که بحث سرمایه گذاری و معاملات مالی در میان باشد. نمیتوان از فاکتور احساسات خصوصا ترس و طمع غافل شد. تعداد بسیاری از بازیگران دنیای مالی به خصوص در دنیای ارز دیجیتال، از روی احساسات وارد این بازار می‌ شوند و تصمیم گیری آنها نیز بر پایه همین عواطف انسانی آنها است. شاخص ترس و طمع برای اندازه گیری این عواطف تعریف شده است و تاثیر زیادی روی خرید و فروش بیت کوین و دیگر ارزها دارد. در این مقاله به تشریح آن می پردازیم.

شاخص ترس و طمع چیست؟

این شاخص به اندازه گیری دو مورد از ابتدایی ترین احساسات انسانها، ترس و طمع می پردازد و چگونگی تاثیر‌گذاری آن در بازار را اندازه گیری می کند. این شاخص توسط سی‌ان‌ان مانی (CNNMoney) به وجود آمد تا رفتار‌های احساسی معامله گران در بازار‌های مالی را بررسی کند. هر چه ترس در بازاری بیشتر باشد به مراتب ارزش آن سهم رو به کاهش خواهد بود و به طبع هر چه طمع برای سرمایه گذاری بیشتر باشد، ارزش آن بازار نیز رو به افزایش بوده یا خواهد بود.

اما این ابزار اندازه گیری را به همین سادگی نمی توان سنجید و فاکتور‌های زیادی برای بررسی آن وجود دارد.

چگونه شاخص ترس و طمع شاخص را مشاهده کنیم؟

وب سایت‌های تحلیلی ارزهای دیجیتال معمولا این شاخص را به صورت روزانه آپدیت می کنند. نکته ای که باید به آن توجه داشت این است که معمولا شاخص ترس و طمع در سایت های مختلف به تفکیک ارز خواهد بود. به عنوان مثال سایت btctools، تنها شاخص ترس و طمع مربوط به بیت کوین را ارائه کرده است. یا وب سایت cryptocurrencytracker، شاخص ترس و طمع جامعی از کل بازار کریپتوکارنسی ارائه کرده است.

فومو و فاد چه نقشی در شاخص ترس و طمع دارند؟

دو اصطلاح مهم در دنیای کریپتوکارنسی وجود دارد که ارتباط مستقیم با عواطف انسانی دارد. فومو (FOMO) به معنی ترس از دست دادن به حالتی گفته می شود که قیمت یک ارز افزایشی است و سرمایه گذار برای اینکه از فرصت خرید جا نماند یا به اصطلاح فرصت سرمایه گذاری را از دست ندهد، اقدام به خرید می کند. فاد (FUD) از سوی دیگر به معنی شک و تردید در سرمایه‌گذاری است. همانطور که می توانید حدس بزنید، این دو عامل انسانی مهم، قطعا در شاخص ترس و طمع ارز دیجیتال تاثیر مستقیم دارند.

بررسی حالات مختلف شاخص ترس و طمع

شاخص ترس و طمع از چند بخش مهم تشکیل شده است که به تفکیک در این بخش بررسی می کنیم.

Extreme Fear

منظور از این قسمت ترس فزاینده بین کاربران و سرمایه گذاران در بازار است. اگر عدد شاخص به زیر ۲۰ برسد، شاخص روی حالت Extreme Fear قرار خواهد گرفت و کاربران تمایل شدیدی به فروش سرمایه و خارج شدن از بازار دارند.

Fear

ترس یا Fear روی شاخص عددی بین ۲۰ تا ۴۰ را دارد که بیانگر حالت ترس برای کاربران کریپتوکارنسی است. تمایل کاربران در این بخش نیز فروش و خروج از بازار است.

Neutral

حالت خنثی، عددی بین ۴۰ تا ۵۰ در نمودار است. این حالت زمانی رخ می دهد که اتفاق مهمی در بازار رخ نداده است و به اصطلاح رفتار کاربران کاملا خنثی است.

Greed

منظور Greed حالتی است که کاربران تمایل به خرید و سرمایه گذاری روی یک ارز را دارند. عدد این حالت معمولا بین ۵۰ تا ۷۰ روی نمودار خواهد بود.

Extreme Greed

منظور از این قسمت طمع بالای کاربران برای خرید و سرمایه گذاری در بازار است. Extreme Greed روی نمودار از عدد ۷۰ تا ۱۰۰ را شامل می شود.

عوامل تاثیرگذار در شاخص ترس و طمع

رنج اندازه گیری شاخص ترس و طمع (Fear and Greed) را بین صفر تا صد دسته بندی می کنند. هر چقدر عدد به صفر نزدیک تر باشد نشانگر ترس در بازار و هر چه این عدد به صد نزدیک تر باشد بیانگر طمع در بازار است.

چند عامل مهم در نحوه محاسبه شاخص ترس و طمع وجود دارد که در این بخش بررسی می کنیم.

نوسانات بازار ارز دیجیتال

نوسانات بازار ابزاری برای مشاهده میزان تغییرات سهم در بازه های مشخصی از زمان است. به طور مثال اگر رمز ارز بیت کوین در ۳ هفته اخیر قیمتی ثابت داشته قطعا نوسان آن کم و اگر در همین بازه زمانی دچار تغییرات قیمتی محسوسی شده باشد، نوسان بیشتری را تجربه کرده است.

در صورتی که نوسانات یک ارز شدید باشد، متعاقبا شاخص اندازه گیری ترس و طمع نیز تغییرات زیادی خواهد کرد.

حجم معاملاتی در یک بازه مشخص

حجم معاملات را صرفا بر اساس میزان پول معامله شده در آن بازار می سنجند. اگر در بازه زمانی مشخص مقدار کمی رمزارز مانند اتریوم خرید شده باشد مشخصا حجم بازار کاهش داشته است. در صورتی که افزایش خرید و فروش اتریوم در همان بازار، نشانگر حجم معاملات بالا بوده است.

تغییر در حجم معاملات بر شاخص ترس و طمع تاثیر مستقیم دارد.

رسانه

شبکه‌های اجتماعی تاثیر بسزایی در ارزش گذاری روی بازار رمزارز‌ها دارند. با بررسی سال ۲۰۲۰ به سادگی میتوان تاثیر یکی از این شبکه های اجتماعی یعنی توییتر را بررسی کرد.

تسلط یا دامیننس بازار

هنگامی که یک رمزارز بیشترین سهم بازار را در خرید و فروش در اختیار بگیرد، تسلط آن ارز در بازار بسیار زیاد خواهد بود. به عنوان مثال رمزارز بیت کوین اگر روندی صعودی داشته باشد، دیگر آلت کوین ها حجم کمتری از معاملات را در اختیار خواهند داشت. این تسلط باعث حرکت شاخص به سمت ترسو بودن می شود چرا که سرمایه گذاران بر این باور خواهند بود بیت کوین بازار مناسب تر و امن‌تری برای سرمایه گذاری است.

تمایل یا ترند

با جستجو در اینترنت به سادگی میتوان تمایل کاربران به موضوعی خاص را پیدا کرد. به عنوان مثال اگر کلمه بیت کوین حجم زیادی از جستجو در فضای مجازی را در اختیار داشته باشد، شاخص ترس و طمع به سمت طمع کار بودن بیت کوین خواهد بود.

ضریب تاثیرگذاری اجزای مختلف شاخص ترس و طمع

در جدول زیر ضریب تاثیرگذاری هر کدام از بخش های معرفی شده را بررسی می کنیم.

فاکتور تاثیرگذار	درصد تاثیرگذاری روی شاخص
نوسانات بازار ارز دیجیتال	۲۵ درصد
حجم معاملاتی در یک بازه مشخص	۲۵ درصد
رسانه و شبکه های اجتماعی	۱۵ درصد
تسلط یا دامیننس بازار	۲۵ درصد
تمایل یا ترند	۱۰ درصد

نحوه محاسبه شاخص ترس و طمع

هر یک از بخش های مطرح شده در بالا، تاثیر جداگانه ای روی شاخص ترس و طمع دارند و اهمیت هر کدام در روند حرکتی این شاخص قابل مشاهده است. برای مثال تاثیر شبکه‌های اجتماعی در روند رشد دوج کوین قابل انکار نیست. ایلان ماسک با یک توییت قیمت این میم کوین را بسیار بالا برد و بازار نیز به دنبال آن حجم خرید بالایی را دنبال کرد. یا اگر بحث دامیننس یا تسلط بازار را دنبال کرده باشید، قطعا متوجه می شوید که در صورتی که دامیننس بیت کوین در بازار بالا باشد، متعاقبا سایر آلت کوین ها نیز روند حرکتی مثبتی خواهند داشت.

در برخی مواقع این تغییرات روی شاخص ترس و طمع به حدی است که کاربران را به سمت ترس یا طمعی فزاینده می کشاند که به اصطلاح به آن Extreme Fear یا Extreme Greed می گویند.

همانطور که در تصویر بالا مشاهده می کنید، شاخص ترس و طمع بازار در ۲۴ ساعت اخیر روی طمع قرار دارد و بیشتر افراد به دنبال خرید در بازار هستند. در ستون دوم تاریخچه یک ماه اخیر بازار قابل مشاهده است. طبق این ستون، در ماه گذشته شاخص عدد ۲۰ را ثبت کرده است که بیانگر ترس فزاینده یا Extreme fear در بازار است. شما می توانید با ورود به سایت Alternative.me این شاخص را مشاهده کنید.

نحوه اثرگذاری Fear and Greed در بازار

فرض بر آن است که اگر در بازار بیت کوین شاخص ترس قوی تر باشد، نرخ خرید و فروش بیت کوین در آن بازار کمی پایین تر از ارزش واقعی آن بازار خواهد بود و بالعکس اگر طمع سرمایه گذاران در مقطعی بسیار بالا باشد، ارزش بازار از میزان حقیقی آن فراتر خواهد رفت.

صاحب نظران بر این باور هستند که شاخص ترس و طمع (Fear and Greed) بیشتر به کمک سرمایه گذارانی خواهد آمد که صرفا به دنبال زمان مناسب برای ورود یا خروج از بازار هستند و استفاده از شاخص ترس و طمع برای خرید و هولد کردن مناسب نخواهد بود. البته که شاخص ترس و طمع روی مارکت کپ بازار نیز تاثیرگذار است.

اگر بازاری گاوی باشد، ترس از دست دادن (FOMO) در کاربران افزایش پیدا می کند که این موضوع، شاخص را به سمت طمع کار بودن حرکت می دهد. اگر شاخص، ترس بیش از حد را نشان دهد، می تواند نمایانگر ترس کاربران از سرمایه گذاری در این مقطع باشد.

مزایای استفاده از شاخص ترس و طمع

نظریه پردازان آکادمیک بر این باور هستند که ترس و طمع از غرایز اصلی در میان همه انسان ها است و در بسیاری از شرایط بر عملکرد منطقی ما تاثیر می گذارد. هنگامی که صحبت از پول و سرمایه گذاری در میان باشد، ترس و طمع دو عنصر تحریک کننده بسیار قوی خواهند بود.

اما چرا استفاده از این شاخص در برخی مواقع ممکن است به نفع کاربران باشد؟

بسیاری از سرمایه گذاران، هیچ استراتژی دقیقی را دنبال نمی کنند و بیشتر تابع هیجان خود هستند تا اهداف از پیش تعیین شده. این مورد به خودی خود شاید تاثیری در تصمیم گیری سرمایه گذاران نداشته باشد اما با بررسی شاخص ترس و طمع میتوان تا حدودی شرایط بازار را تخمین زد.

صاحب نظران بازارهای مالی بر این عقیده هستند که نه تنها شاخص ترس و طمع بسیار مفید است بلکه سرمایه گذاران می بایست همواره این شاخص را رصد کنند. در صورتی که شاخص، ترس را نشان دهد به معنای فرصتی مناسب برای خرید خواهد بود چرا که اکثر کاربران ترس از خرید دارند و بیشتر به سمت فروش سهم های خود می روند.

آیا باید از شاخص ترس و طمع در معاملات ارزهای دیجیتال استفاده کرد؟

بهترین روش سرمایه گذاری و ورود به بازار ارزهای دیجیتالی مانند کاردانو و یا شیبا، داشتن هدف و استراتژی از پیش تعیین شده است. استفاده از یک یا چند شاخص که در اینجا شاخص ترس و طمع مد نظر است، نمی تواند گزینه مناسبی برای سرمایه گذاری باشد بلکه باید از این شاخص در اهداف از پیش تعیین شده بهره گیری کرد. وارن بافت در خصوص شاخص ترس و طمع نقطه نظر جالبی دارد: ” بترسید زمانی که بازار طمع کار است و طمع کار باشید زمانی که بازار ترسو است.”

شاخص ترس و طمع، شمشیر دولبه

شاید بتوان شاخص اندازه گیری ترس و طمع را در کنار هزاران ابزار دیگر برای تبادل در بازار‌های مالی قرار داد. اما همانند سایر ابزار‌ها، شاخص ترس و طمع (Fear and Greed) باید با استراتژی درست مورد استفاده قرار بگیرد و صرفا نمیتوان با استفاده از این ابزار مسیر موفقیت را طی کرد. استفاده از این شاخص بیشتر مناسب افرادی است که تجربه کافی در بازار کریپتوکارنسی را دارند و از سایر ابزارهای تحلیلی نیز می توانند به خوبی استفاده کنند چرا که در صورت محاسبه اشتباه این شاخص، ممکن است ضررهای سنگینی متحمل شوند.

به نظر شما بهترین روش برای استفاده از شاخص ترس و طمع کدام است؟ و آیا شما از این شاخص در معاملات خود استفاده می‌کنید؟